به گزارش صبح الوند به نقل از نسیم آنلاین؛ سه‌شنبه ۲۳ تیر ۱۳۹۴ توافق هسته‌ای یا همان برجام میان ایران و گروه کشورهای 1+5 منعقد شد. قریب به سه ماه بعد برجام به تصویب 6 کشور رسید و  بعد از رایزنی‌های نهایی روز 26 دی به عنوان روز اجرای برجام در نظر گرفته شد.

همزمان با اجرایی شدن این توافق در کشورهای مختلف، مجلس ایران مصوب کرد که وزارت خارجه به‌عنوان مسئول اجرای این توافق و کمیته ناظر بر آن، هر سه ماه یک‌بار گزارشی از روند اجرای برجام برای بررسی‌های دقیق‌تر به مجلس شورای اسلامی ارائه کنند.

کلیک کنید: اظهارات مهم رئیس کل بانک مرکزی درباره اینکه "در برجام چیزی عاید ایران نشده است"

وزارت امور خارجه نیز که قبلاً یک پوان مثبت از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای اجرای فراتر از انتظار برجام دریافت کرده بود، صبح امروز 29 فروردین‌ماه و پس از دریافت نامه تذکر مجلس برای ارسال گزارش، متنی حاوی چهار  بخش "تعهدات هسته‌ای"، "ابعاد احتمالی نظامی" ، "رفع تحریم‌ها" و "چالش‌ها و موانع پیش رو" را به مجلس ارسال کرد.(متن کامل این گزارش را از اینجا بخوانید)

در همین چندساعتی که این گزارش به مجلس رسیده و متن آن در رسانه‌ها منتشرشده است، نظرات کارشناس مختلفی در مورد آن بیان‌شده، نظراتی که وجه مشترک همه آن‌ها تأکید بر یکسان بودن متن سه بخش اول این گزارش با آن چیزی است که عیناً در متن برجام ذکرشده بود.

سید یاسر جبرائیلی می‌گوید این گزارش تکرار متن برجام با عنوان «گزارش وزارت خارجه درباره برجام» است و مردم همچنان منتظر گزارش رسمی هیئت نظارت بر برجام هستند. او معتقد است وزارت خارجه به‌جای گزارش هیئت نظارت بر برجام درباره آثار اجرای این توافق و میزان عمل طرف مقابل به تعهدات، گزارشی سراسر مغلطه و خلاف و بعضاً تکرار ملال‌آور متن برجام را در منتشر کرده و علت آن‌هم این است که بنا به نظر آقای سیف رئیس‌کل بانک مرکزی "تقریباً هیچ‌چیزی از برجام عاید ایران" نشده است.

در این بین اما به نظر می رسد مهمترین بخش این گزارش قسمت چهارم آن یعنی "چالش‌ها و موانع پیش رو" باشد.

وزارت خارجه که قبلا از زبان معاون خود سید عباس عراقچی گفته بود که "آمریکا در رفع تحریم‌ها بدعهدی و کارشکنی می‌کند" اینبار نیز در 4 بند صحبت های مسئول کمیته نظارت بر اجرای برجام را تایید کرده است، 4 بندی که علاوه بر تکمیل توضیحات عباس عراقچی، تایید کننده سخنان محمد جواد ظریف نیز  هست، همان سخنان وزیر امور خارجه که از آمریکا خواسته بود تعهداتی که داده نه تنها روی کاغذ بلکه در عمل نیز اجرا کند.  

در بند اول این بخش آمده که تحریم های غیر هسته‌ای مانند تحریم های اولیه آمریکا اجازه عملیاتی شدن رفع تحریم های ثانویه را نمی دهد. برای آن هم مثالی از سیستم مالی و بانکی آمریکا ذکر شده و گفته شده که بسیاری از مبادلات تجاری دنیا از طرق سیستم مبادلات تجاری کشور آمریکا صورت می پذیرد و به دلیل عدم دسترسی ایران به این سیستم عملا رفع تحریم هایی مثل سوئیفت نمیتواند تاثیری بر افزایش مبادلات اقتصادی و مالی شرکت ها و موسسات ایرانی با خارج داشته باشد.

در بند دوم فقدان فرصت برای مشخص شدن اثر توافق و بازگشت کشور به شرایط قبل از تحریم آمده است و این عامل نیز به عنوان عامل دیگری برای محسوس نبودن اجرای برجام در کشور معرفی شده است.

بند سوم به نظر می رسد مهمترین بند این گزارش باشد. پاراگرافی که در آن به صورت مستقیم به کارشکنی جدی آمریکایی ها در روند اجرای برجام اشاره کرده است و گفته شده که " کارشکنی وزارت خزانه‌داری آمریکا به مشکلی اساسی تبدیل شده است ". در توضیح این مساله همچنین آمده است: "علیرغم اظهارنظر آمریکایی‌ها مبنی بر ایفای تعهدات خود وفق برجام، محافل قدرتمندی در درون دستگاه اجرایی آمریکا رغبت به اقدام فعالانه برای رفع نقاط ابهام نداشته و حتی در مواردی تلاش‌ها برای رفع موانع را خنثی می‌کنند."

این بحث یعنی بدعهدی آمریکا که این روزها به نقل همه محافل بویژه محافل سیاسی نزدیکان دولت و مسئولین سیاست خارجی تبدیل شده از سوی وزارت خارجه به عنوان اصلی ترین مشکل اجرای برجام مورد نقد قرار گرفته و بیان شده که وزارت خارجه در حال تلاش برای رفع آن است.

در بند آخر نیز اشاره شده که بنگاه اقتصادی هنوز به این جمع‌بندی نرسیده اند که بازار هدف یعنی ایران محیط امنی برای سرمایه‌گذاری، تجارت و کلا هرگونه همکاری اقتصادی است و بیان شده که غربی ها  نه اقدام به سرمایه‌گذاری می‌نماید نه انتقال فناوری می‌کند نه وارد پروژه‌های بزرگ می‌شوند و نه خود را در معاملات کلان درگیر می‌کند.

وزارت خارجه می گوید در این مورد نیز بدون بیان راه کار عملی خاصی تنها می گوید که برای درمان این مشکل علاوه بر ایجاد حس رقابت، می‌بایست فضای اطمینان بخشی را برای طرف‌های اقتصادی خود ایجاد نموده و چشم‌انداز مثبتی از تعامل اقتصادی با ایران را برای همگان ترسیم کنیم تا باعث شود ترس و نگرانی از تعامل با ایران فروریخته و رغبت همکاری ایجاد گردد.

اقتصاد مقاومتی و تلاش برای اجرای آن در آخرین خطوط این گزارش نیز مطلب دیگری است که از سوی مسئولین وزارت خارجه بیان شده و گفته شده که اجرای آن نیز مستلزم ایجاد فضایی اطمینان بخش و اعتماد آفرین برای بنگاه‌های اقتصادی خارجی است.

این گزارش در حقیقت تکمیل کننده منظومه صحبت های مدافعان و مجریان برجام در ایران است، سخنانی که در مدت سه ماه پس از روز اجرایی شدن برجام و در شرایطی که بسیاری از صاحبان این سخنان امید این داشتند که در مدت کوتاهی پس از روز اجرا، روال تبادلات مالی و اقتصادی کشور به شرایط عادی و قبل از تحریم ها بازگردد، واقعیت مدل رفتاری آمریکا با دیگر کشورها را بیان کرده است.

این گزارش در کنار اظهار نظرهای افرادی چون ولی الله سیف، اکبر هاشمی رفسنجانی و علی شمخانی می گوید که کارشکنی‌ها و موانع جدی آمریکایی‌ها باعث ثبات و ادامه رخوت و سردی بر مراودات بین‌المللی در فضای اقتصادی ایران شده است و تاکید می کند که مجموعه‌های خارجی بویژه بانک‌ها، شرکت‌ها و کمپانی‌های اروپایی تمایلی به برقراری ارتباط با ایران ندارد.

از بند های پایانی این گزارش به وضوح می توان از بخشی از واقعیات روزهای پسا برجام ایران را دید. واقعیت هایی که در آن مجموعه‌های اقتصادی خارجی همگی پیام می دهند که در فضای خاکستری و توام با تهدیدی که همچنان از سوی آمریکا بر سرشان سایه انداخته است نمی‌توانند ریسک کنند و برای مثال از طریق سیستم بانکی سوئیفت تبادلات مالی خود با ایران را آغاز کنند و یا با شرکت‌های ایرانی وارد بده بستان اقتصادی شوند.

از طرفی فعالین اقتصادی داخلی هم می‌گویند که آمریکا آنچنان آش برجام را شور کرده است که دیگر نمی‌توان در مقابل آن ساکت بود و ابراز گلایه مسئولان دولتی و مدافعان برجام از آمریکا و ارائه گزارش این‌چنین به مجلس نیز به همین علت است.

انتهای پیام/