به گزارش صبح الوند، به مناسبت واقعه 30 مهر همدان سری به مرکز اسناد و کتابخانه ملی غرب کشور همدان که در حال تالیف کتابی با این موضوع هستند زدم به همین منظور گفتگویی با پژوهشگر و محقق مرکز اسناد و کتابخانه ملی غرب کشور(همدان) ، ابوالفتح مومنی به انجام رساندم.

صبح الوند:درمورد اهمیت و تالیف کتاب این واقعه بفرمایید:

ابوالفتح مومنی: هم اکنون حدود 5 سالی است که درگیر این واقعه‌ هستیم  و همکاری هایی هم با  اتحادیه دانش‌آموزی در این خصوص داشته ایم. اما اولین بار که بحث 30 مهر مطرح شد  از طرف من در سال 1381 در نشریه دانشگاه بوعلی بود که برای اولین بار این موضوع را  تحت عنوان قیام 30مهر دانش آموزان همدان و نقش آن  مطرح کردم به این علت که بنده  مؤلف تاریخ انقلاب اسلامی در همدان هستم و 20 سال در زمینه  تاریخ همدان کار پژوهشی انجام داده ام   و به اسناد و مدارک ریاست جمهوری دسترسی داشتم و دوستان این مقاله را در استانداری دیده بودند و تصمیم گرفتند جلساتی بگذارند و این را مطرح کنند تا حقش ضایع نشود .

این بود که جلساتی برگزار شد و پیرو آن جلسات مدارک و اسناد را ارائه دادیم و بعد از آن کار پژوهشی ما و اسناد موثقی  و مطالب مختلفی ارائه شد و حتی نامه ای خطاب به مقام معظم رهبری درموردواقعه 30مهر تنظیم کردیم و خواستار ثبت این واقعه در تقویم شدیم.

صبح الوند: از واقعه 30 مهر و عوامل موثر در این واقعه بفرمایید:

ابوالفتح مومنی: از فرازهایی که در انقلاب اسلامی خیلی تأثیرگذار و خط سیر انقلاب را تسریع  کرد بحث 30مهر همدان یا  همان خیزش دانش آموزان همدانی  در 30 مهر 1357 بود.

 با بازگشایی مدارس یک حرکت نوین و جدی‌  توسط دانش آموزران در همدان شکل گرفت  تا جایی که علل  و عوامل مختلفی  باعث شد که 30مهر شکل بگیرد و در روند کار قرار بگیرد.

اولین عامل بحث 17 شهریور تهران بود که خیلی از همدانی‌ها که درتهران بودند این اخبار و اطلاعات را به همدان مخابره کردند و باعث تحرک و واکنش مردم به‌ویژه دانش آموزان و دانشجویان بود و دقیقاً چهلم این واقعه مصادف می‌شد با 30 مهر که این یک مورد بود.

عامل دیگر دستگیری دانش آموزان همدان بود زیرا ما می دانیم از اول مهر که تظاهرات شروع‌شده بود نیروی انتظامی مخصوصاً کمیته ضدخرابکاری سرهنگ منوچهر کازرونی که رییس کلانتری منطقه 4خیابان طالقانی بود و رئیس کمیته ضدخرابکاری بود قساوت قلب بسیار بدی نشان می داد و خیلی از دانش آموزان را دستگیر کرده بود و در مکانی  که الآن  هتل آرین است محبوس کرده بودند ، پس این عامل هم بحث دوم است.

عامل سومی که باید به ان اشاره کرد  بحث سینما رکس آبادان است که  در این قضیه اخبار اطلاعاتی  به همدان رسیده بود که مردم چگونه آتش گرفتند.

از این بگذریم بحث جالب‌تر که بحث چهارم این قضیه بود بحث قرآن سوزی در مسجد جامع کرمان بود وقتی‌که مسجد جامع کرمان را به آتش کشیدند و  تعدادی از قرآن‌های نیم‌سوخته به همدان منتقل شد مردم این‌ها را رؤیت کردند و این هم یکی از دیگر دلایل  اعتراض مردم به رژیم شد و همه این‌ها دلایل منطقی و سلسله واری بود که باعث علت وقوع این حادثه شد.

صبح الوند: یکی از دلایلی که درمورد این فاجعه در اذهان پیچیده بود هتک حرمت به یک دختر دانش آموز بود در مورد آن توضیح دهید:

ابوالفتح مومنی: از عومل دیگر در واقعه 30 مهر  شایعه ای بود که  هیجان و تحرک بیشتری ایجاد کرد آن‌هم چیزی نبود جز اینکه در روز 29 مهرماه سرهنگ کازرونی و عباس هاشمی از عوامل نیروهای  انتظامی وقـت،  دانش آموزان دبیرستان پروین اعتصامی را وقتی برای  تظاهرات و راهپیمایی بیرون امدند مورد ضرب و شتم قرار می دهند و چه‌بسا تعدادی از این دانش آموزان داخل  جوب می‌افتند و علت این تظاهرات این بود که دانش‌آموز دختری به نام محبوبه یا مهین اردکانی را ساواک دستگیر وهتک حرمت صورت گرفته و نهایتاً این دانش‌آموز بعد از آزادی خودکشی کرده این موج به شدت در جامعه پخش شد و تو آن مقطع تاریخی کسی درصدد تکذیب یا تأیید آن برنیامد فقط سعی کردند از این موج استفاده و  موج‌سواری شود.

صبح الوند:پس یعنی این قضیه واقعیت نداشته است؟

از روزی که بحث 30مهر مطرح  شد  سازمان اسناد وکتابخوانی مدیریت غرب کشور مسئولیت کمیته تحقیق و پژوهش این قضیه را به عهده گرفت و ما در این کمیته سعی کردیم از تمام مدارک آموزش‌وپرورش، نیروی انتظامی،  اطلاعات، حتی باغ بهشت و مصاحبه با افرادی که درگیربودند استفاده کنیم و حقیقت ماجرا را کشف کنیم و مشخص شود که  واقعیت چه بوده است.

حتی با رئیس دبیرستان پروین اعتصامی آن زمان خانم مشایخی ، دانش‌آموز آن زمان خانم هراتی مصاحبه شد و دقیقاً اصلاً  چنین چیزی وجود نداشته درگیری بوده ضرب و شتم بوده ولی هتک حرمتی وجود نداشته ولی آن زمان این موج می‌شود و این  موج سبب شکل‌گیری 30 مهر در کنار عوامل دیگر شد.

جهت تایید بیشتر تحقیقات بیشتری صورت گرفت و با توجه به تحقیقاتی که کردیم پرونده های آموزش‌وپرورش ،پرونده‌های دبیرستان  پروین اعتصامی ،مزار شهدا و اهل قبور و دفتر متوفیات را بررسی کردیم نه چنین فردی دفن شده نه چنین دانش‌آموزی وجود داشته ،نه چنین حادثه‌ای اتفاق افتاده است. تنها ما یک برگ گزارش از ساواک داریم که مربوط به‌روز29مهر 1357است که اشاره می‌کند که جلوی دبیرستان پروین اعتصامی درگیری اتفاق افتاده مورد ضرب و شتم واقع شدند پیدا کردیم وهیچ اشاره‌ای به این قضیه ندارد و پشت‌بند این قضیه اعتراض‌نامه یا شکوائیه‌ای است که والدین این دانش آموزان به کمیسیون حقوق بشر فرستادند آن هم به قضیه ضرب و شتم اشاره کرده به اینکه هتک حرمتی شده هیچ اشاره‌ای نکرده و یک موج بوده و دهن به دهن چرخیده است.

همه این عوامل سبب شد تا نهایتاً در روز یکشنبه 30 مهر  این واقعه به وقع بپیوندد و طبق سخنانی  که دکتر مصطفی انصاری پزشک و رییس اورژانس  بیمارستان اکباتان در مصاحبات خود گفته است قبل از 30مهر افراد مختلفی مثل محمود نصیری و سردار شهید همدانی برای هماهنگی به بیمارستان آمده بودند  و گفته بودند فردا می‌خواهیم خیابان شهدا راهپیمایی کنیم. شما اورژانس را آماده کنید که مجروح‌ها را اینجا بیاوریم.

صبح الوند:درمورد زمان حرکت دانش اموزان به سمت خیابان شهدا در روز 30 مهر بفرمایید؟

ابوالفتح مومنی: همانطور که عرض کردم  طبق نظر شاهدان  عینی از قبل  با بیمارستان هماهنگ می‌شود  و چند روز قبلش هم در دبیرستان‌ها هماهنگی می‌شود اعلامیه پخش می‌شود تا نهایتاً در روز 30مهر دانش آموزان دبیرستان شریعتی ، علوی، هنرستان دیباج ،دبیرستان علوی و دبیرستان دخترانه آذر و پروین اعتصامی به حرکت درمی‌آیند و نهایتاً در خیابان شهدا همه جمع می‌شوند و  نیروهای انتظامی هم طبق اطلاعاتی که به دست آورده بودند  که در آن روز قرار یک اتفاقی بیفتد در مراکز حساس که می‌توانست اشراف داشته باشد بر میدان و خیابان شهدا مثل هتل یاس که به آن کاخ دایی قاسم می‌گفتند یا بازارچه میدانچی مستقرشده بودند و از ساعت 9 صبح تظاهرات چندین هزاری  شروع می شود.

صبح الوند: تعداد شهدا،مجروحان و دستگیرشدگان واقعه 30 مهر چند نفر بودند؟

ابوالفتح مومنی:  در این درگیری‌ها نصرت‌الله داوری کسی که شعبه نفت داشت و به آن می‌گفتند بابا قدرت وسط خیابان شهدا شهید می‌شود ، دیگر شهید یک عطاری بوده به نام باقر مصفا ، یک فرد دیگر هم به اسم شکرالله حیدره بوده که در خیابان شهدا انگور فروش بوده و ما طبق تحقیقاتی که کردیم و یافتن قبرش در باغ بهشت  و همچنین طبق نظر ساواک، نظر کسانی که شاهد حادثه بودند و تحقیقاتی که از باغ بهشت کردیم متوجه شدیم که در این روز 3 نفر به شهادت رسیدند.

تعداد مجروحین10 الی 12 نفر هستند ولی مجروحین ما خیلی بیشتر از این هستند و این 12 نفر به نام دارای شناسنامه‌ در بنیاد شهید و مراکز پزشکی قانونی هستند مثل حمید سیفی که قطع نخاع شده   و خیلی افراد دیگر که ما تو تحقیقات و کتابی که در دست تألیف است  مصاحباتی که با آنها داشته ایم را آورده ایم.

لازم است بدانید این آمار فقط آمار افرادی است که نیاز به اتاق عمل داشتند و به  ناچار پرونده برای آنها تشکیل‌شده ولی  بنا به گفته دکتر باب‌الحوائجی، دکتر انصاری و دکترهای دیگر مثل دکتر هوشنگ صبا، دکتراکبریان،  دکترعراقچیان که این‌ها کسانی بودند که در بیمارستان اکباتان عمل کردند خیلی از افراد که جراحت سطحی داشتند هیچ پرونده‌ای برایشان تشکیل نشده  تا مورد سو ظن یا تعقیب ساواک قرار نگیرند و معمولاً پس از درمان  و از در پشتی بیمارستان خارج می شدندکه جایی ثبت نشود و آن‌هایی هم که شهید یا نیاز به اتاق عمل داشتند دارای پرونده هستند.

پس نتیجه می‌گیریم که تعداد مجروحین ما خیلی بیشترازاین افراد بود و تعداد زیادی هم بازداشت شدندهر چند تعداد بازداشت‌شده‌ها 17تن است ولی خیلی ببشترازاین قضایا است که معمولاً بازداشتی‌ها را گرفتند چند شب نگه داشتند و آزاد کردند و اما  چیزی که لازمه در تمام گزارش‌های ساواک شما می‌بینید تمام مجروحین در بیمارستان اکباتان بودند چون بقیه  تحت نظر حکومت بود.

ولی  ازآنجا که در بیمارستان اکباتان، دکتر انصاری  ارتباط  و هماهنگی خوبی با انقلابیون داشته و  خودانقلابی ها از بیرون دارو تهیه می‌کردند و در اختیار دکترها قرار می‌دادند بیشتر مجروحین به بیمارستان اکباتان می‌رفتند.

صبح الوند:واکنش های جهانی و کشوری به واقعه 30 مهر را بفرمایید:

ابوالفتح مومنی : لازم است بدانید،  واقعه 30 مهر در ابعاد خیلی گسترده، واکنش‌های متفاوتی و تأثیرات زیادی داشته تا جایی که در 5 آبان شاهد واکنش امام به این قضیه هستید و  امام مستقیماً این قضیه  را محکوم می‌کند و سپس مراجع تقلید قم، خود قضات همدانی قضیه را محکوم می‌کنند ،دانشگاهیان و فرهنگیان اعتصاب می‌کند تا جایی که روحانیون دو روز عزای عمومی اعلام می کنند و در تشییع پیکراین شهدا درگیری‌هایی به وجودمی آید و این سلسله‌مراتب به وجودمی آید تا جایی که 5 آبان شاهد درگیری خونین در کبودراهنگ هستیم که 5 نفر به شهادت می‌رسد این هم برگرفته از همین بحث مهرماه است و درواقع این بحث مهرماه یک خیزش عمومی داشت حتی بعضی‌ها مدعی‌اند که بحث13 آبان بر گفته یا تأثیر گرفته از این قضیه هست چون یک حرکت دانش‌آموزی شکل‌گرفته و پیشگام این قضیه دانش آموزان همدان بودند که تأثیر کشوری و جهانی داشت تو حتی اعلامیه‌ها را نگاه کنید تو سراسر کشور تأثیر داشت حتی محلات ،تهران و درجاهای مختلف محکوم کردند جلسه گذاشتند اعلامیه صادر کردند برای دانش آموزان همدان وجالبه در این قضیه خود ریس دادگستری همدان و کسان دیگر عیناً از دانش‌آموزان و انقلابیون حمایت کردند تا جایی که ساواک می‌رود به یک مجروحین انقلابی غل و زنجیر می‌زند رئیس دادگستری می‌آید بیمارستان و دخالت می‌کند که نمی‌تواند آن کار را بکند و ناچار می‌شوند غلو زنجیر را از دست مجروح بردارند.

این حمایت ها سبب می شود تا ساواک  سست شودو سرگرد کازرونی بیاید دکتر انصاری را تهدید می‌کند و بالای سردر بیمارستان اکباتان را به رگبارمی بندد که باعث می شود همه کاشی‌ها فرو بریزد  تا بتواند پزشک‌ها را تهدید کند که با انقلابیون همکاری نداشته باشند.

صبح الوند: درمورد  مراحل کار تالیف این کتاب و اینکه الان در کدام از این مرحله هستید بفرمایید:

ابوالفتح مومنی: قضیه 30مهر که ما در حال تالیف کتابش هستیم و تقریبا  در پایان کار است و در آن با  عوامل به وجودآورنده 30مهر ،دستگیرشده‌ها کسانی که در این تظاهرات بودند ، با لیدرهای تظاهرات ، سخنرانان تظاهرات، مجروحان، مدیر و دانش آموزان مدرسه پروین اعتصامی و هر کسی که در این واقعه شاهد یا ناظر بوده یا جز درگیرشده ها بوده مصاحبه کردیم .

 حتی به بیمارستان رفتیم پرونده پزشکی و بنیاد شهیدهم مشاهده کردیم و صورت سانحه گرفتیم که چطور مجروح شدند و حتی عاقبتش چه شد و  وقتی انقلاب پیروز شد این افرادی که دست به این عمل زده بودند دستگیرشدند یا نه همه در این کتاب آمده و این یک کتاب جامع پژوهشی هست که برگرفته از خاطرات ،اسناد مطبوعات، مصاحبه تاریخ شفاهی است که از افرادی که در این واقعه تأثیر و نقش مستقیم داشتند گرفته‌شده است و تقریبا در اواخر تالیف ان هستیم و به زودی انتشار داده خواهد شد.

تکرار خبر

انتهای پیام/