به گزارش صبح الوند، نمایش خیابانی از جمله مهمترین ژانرهای تئاتر بوده که باتوجه به میزان تاثیرپذیری و اهمیت آن، همیشه جزو بخش‌های مهم و جدانشدنی جشنواره‌ها است و در کشور ما نیز  با ورود به جشنواره بین المللی تئاتر فجر توانسته است بویژه در سال‌های اخیر جایگاه مناسبی را برای خود ایجاد کند. این در حالی است که شاید اجرای این نوع نمایش به سبک امروزی، در بین ایرانیان در مقایسه با برخی کشورهای دیگر، از پیشینه چندانی برخوردار نباشد اما وجود خرده نمایش‌های کهن ایرانی بیانگر وجود این هنر مردمی و باسابقه در کشور ماست .

نوعی از تئاتر که اگر با نگاهی جدی‌تر به آن نگریسته شود، با توجه به در دسترس عموم بودن آن و اینکه چندان آمادگی و  امکاناتی از تماشاچیان خود طلب نمی‌کند، می‎تواند موجبات افزایش فرهنگ تئاتر دیدن در بین اقشار مختلف جامعه را فراهم کرده و به نوعی تماشاچیان را با سالن های نمایش آشتی دهد.

اما در استان همدان نیز تئاتر خیابانی، اگر چه همیشه در بین فعالان آن با اقبال مناسبی همراه نبوده اما هستند افرادی که با انگیزه و علاقه فراوان خود در این مسیر حرکت کرده و اتفاقاَ موفق به کسب رتبه‌های متعددی هم در این زمینه شده‌اند که گروه «سپیدوسیاه» به سرپرستی مهدی حبیبی از جمله موفق ترین آنهاست. اما با کوچ هنرمندان فاخر این رشته از استان، تئاتر خیابانی همدان هم چندان پر جنب و جوش نبوده و تنها به تولیداتی پراکنده و آن‌هم صرفاَ جهت شرکت در جشنواره‌ها خلاصه شده است. برای بررسی بیشتر این موضوع و وضعیت نمایش خیابانی در استان گفت‌و‌گویی با چند تن از فعالان این حوزه داشته‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

*تئاتر خیابانی پلی برای جذب مخاطب است

سرپرست گروه نمایشی آریا همدان در گفت‌وگو با خبرنگار ما  با تاکید براینکه در همدان نگاه خوبی به نمایش‌های خیابانی وجود ندارد، اظهارکرد: اگر چه شاید در جشنواره‌هایی مثل بین المللی‌کودک و نوجوان یا احیاناَ جشنواره استانی جرقه‌هایی زده شده و از شهر همدان هم آثاری به آنها راه پیدا کرده و به اجرای عموم گذاشته می‎شوند اما در عمل، از طرف مسئولان اداره ارشاد اهمیتی به این موضوع داده نشده و اکثراَ با اقبال عمومی مواجه نشده و حتی در جشنواره کودک هم توجهی از لحاظ مالی و جوایز به نمایش‌های خیابانی بومی نمی‌شود.

سعید باغبانی گفت: وقتی فعالان این رشته می‌بینند که برای این ژانر از هنرهای نمایشی ارزش و بهایی وجود ندارد،پس مسلم است که در این حوزه فعالیت نکرده و به سراغ بخش‌های دیگر بروند.

وی افزود: این درحالی است‎که در همدان نویسنده، بازیگر وکارگردان‌های مطرحی در حوزه نمایش خیابانی داشته و حتی در سطح  ملی هم جزو افرادی هستند که به عنوان نفرات برتر جشنواره‌های مختلف برگزیده می‌شوند اما در شهر خود، بهایی به آنها داده نمی‌شود.

باغبانی با تاکید براینکه تئاتر خیابانی هیچ سهمی از اعتبار مالی هنرهای نمایشی استان ندارد؛ ادامه داد: مهمترین مسأله در حوزه نمایش خیابانی همدان عدم حمایت مالی اداره ارشاد به ‌عنوان متولی اصلی تئاتر در استان است که  هیچ اقدامی در این خصوص  انجام نداده و اندک پرداخت‌های مالی آنها هم صرف نمایش‌های صحنه‌ای و بزرگسال می‌شود.

وی عنوان کرد: باید برنامه‌ریزی مناسبی برای گروه‌هایی که در این بخش فعالیت دارند انجام شود تا حداقل هزینه‌های تولید تئاترهای خیابانی تامین و آنها با دغدغه فکری کمتری در اندیشه ساخت آثار فاخر باشند.

عضو هیئت مدیره انجمن نمایش استان همدان گفت: از طرفی دیگر اجرای نمایش‌های خیابانی معمولاَ نیازمند هماهنگی و کسب مجوزهای لازم بوده که طولانی شدن این امر موجب می‌شود که فعالان این حوزه چندان رغبتی به پیگیری این موارد نداشته و یا اینکه به اجرای آثار خود در مقابل مجتمع‌های فرهنگی بسنده کنند که مخاطبان آنها نیز عموماَ خود بچه‌های تئاتر بوده و تاثیری هم فرهنگ عمومی ندارد.

وی با تاکید بر اینکه تئاتر خیابانی پلی برای جذب مخاطب است،افزود: اجرای تئاتر و بخصوص نمایش های خیابانی باید برای عموم باشد تا مردم از نزدیک بتوانند با هنر نمایش ارتباط گرفته و تئاتر هم پیام‌ها و نکات آموزشی خود را از این طریق به جامعه القا و در حد مطلوبی فرهنگ سازی کند.

سرپرست گروه نمایشی آریا همدان با بیان اینکه یکی دیگر از مواردی که باعث کمرنگ شدن تئاتر خیابانی در استان همدان شده است، کوچ هنرمندان برجسته این رشته به خارج از استان و تهی شدن همدان از افرادی است که در سال‌های گذشته، پرچم‌دار این بخش بودند،ادامه داد: این امر در کنار توجه بیش از اندازه به نمایش‌های صحنه‌ای باعث شده که اندک هنرمندان حرفه‌ای تئاتر خیابانی هم دیگر انگیزه‌ای برای کار نداشته باشند و یا حتی برخی از آنان آثار خیابانی را بعد از جشنواره‌ها به نمایش‌های صحنه‌ای تبدیل کرده و اجرا می‌کنند تا شاید بتوانند از این طریق هزینه‌های خود را جبران کنند.

وی در پایان با اشاره به جای خالی اجرای نمایش های خیابانی در برنامه‌های فرهنگی نوروز استان، تصریح کرد: در ایام تعطیلات عید که بهترین زمان برای ترویج فرهنگ و آداب و رسوم کهن شهری همچون همدان است، متاسفانه مدیران فرهنگی ما تنها به برگزاری جمگ شادی برای مسافران و گردشگران بسنده می‌کنند.

* تئاتر خیابانی در استان همدان حال و روز خوبی ندارد

اما محسن پورقاسمی هم با بیان اینکه تئاتر خیابانی به علت عدم حمایت از اجرای عمومی یک تئاتر جشنواره ای است؛ گفت:  معمولاَ اجراهای خیابانی در همان جشنواره‌ها می‌ماند و در بیشتر موارد شاید چند اجرای سفارشی در طول سال وجود داشته باشد.

وی ادامه داد: به نظر من انجمن نمایش و اداره ارشاد با تعامل با سایر نهادها  و بخصوص شهرداری، می‌توانند بستری فراهم کنند و تئاتر خیابانی را  متحول نمایند.

پورقاسمی که تولید چندین نمایش خیابانی را نیز در کارنامه هنری خود دارد در این مورد اظهارکرد:با اینکه سال‌ها پیش در این عرصه نمایش‌هایی تولید کردم اما مهمترین علتی که رغبتی برای تولید نمایش خیابانی ندارم این است که هیچگونه حمایتی از این نمایش برای اجرای عمومی انجام نمی‎پذیرد.

وی همچنین در مورد تئاترهای خیابانی تولید شده استان در سال های اخیر گفت: نمایش خیابانی استان در سال های اخیر به ملایر و مهدی حبیبی ختم میشود که ایشان واقعاَ کارهای در خور توجهی در حوزه تئاتر خیابانی تولید کرده اند، اگر چه نباید از تلاش و موفقیت‌های سایر هنرمندان این حوزه نظیر حامد ترابی و بهداد بلیغ فر هم براحتی گذشت.

مدیر یونیمای همدان با تاکید براینکه در مجموع تئاتر خیابانی در استان همدان حال و روز خوبی ندارد که دلیل آن هم فقط و فقط به خاطر عدم اجراهای با کیفیت عمومی است، ادامه داد: چون تئاتر خیابانی گیشه ندارد و درامدی از بلیط فروشی نصیب آن نمی‌شود بنابراین دلیل اصلی که هنرمندان همدانی تمایلی به ساخت نمایش خیابانی ندارند، همین موضوع است.

وی تصریح کرد: با این روند چراغ تئاتر خیابانی در همدان خاموش خواهد شد مگر اینکه با برنامه‌ریزی و حمایت از اجرای عمومی  تولیدات این حوزه، گامی اساسی برای ادامه حیات آن برداشته شود.

*برنامه ای برای حمایت از تئاتر خیابانی در همدان وجود ندارد

سرپرست گروه نمایشی سوشیانس همدان نیز در این گفت وگو و در رابطه با شرایط و چگونگی اجراهای نمایش خیابانی در شهر همدان، اظهارکرد:  آن دسته از کارگردان‌هایی که در این شاخه از نمایش به فعالیت می‌پردازند، به صورت جشنواره ای کار کرده و کمتر دیده می‌شود که اجراهای خیابانی در سطح شهر با مجوز اداره ارشاد برگزار شود.

 هادی لایقی گفت: این امر بخاطر شرایط و بستر نامناسبی است می باشد که باعث می شود این گونه نمایش‌ها، کمتر در شهر اجرا شود،  زیرا که هیچ حمایت مالی از این گروه‎ها از  طرف هیچ نهاد مربوطه نشده و شاید هم مانند نمایش‌های صحنه‌ای، تنها حمایت صورت گرفته همان محل تمرین و سالن اجرا یا محیط اجرا از سوی ارشاد باشد.

 وی افزود: در حالیکه نمایش خیابانی هم مانند نمایش صحنه‌ای، دارای هزینه‌هایی است که مسوولان فرهنگی ما، هیچ وقت تمایل واقعی از خود برای حمایت از هنرهای نمایشی به عنوان هنری تاثیرگذار و البته یک شغل برای فعالان آن نشان نداده‌اند.

لایقی افزود: با اینحال می بینیم که تعداد معدودی از کارگردان‌های تئاتر همدان علی رغم همه این مشکلات و با تحمل سختی‌های موجود، همچنان به راه و فعالیت خود ادامه داده و ضمن حضور در جشنواره‌های مختلف، بعضاَ جوایزی هم کسب می‌کنند.

وی گفت: نتیجه این گونه رفتارها از متولین فرهنگ و هنر، کم رنگ شدن اجراهای خیابانی در سطح شهر را به دنبال دارد در حالیکه در نمایش‌های خیابانی صمیمی بودن مخاطب با عوامل،‌ درگیر کردن مخاطب با نمایش ‌و همچنین بازی گرفتن از تماشاچیان و ارتباط‌پذیری بیشتر مخاطبین به جذابیت و تاثیر ‌پذیری بیشتر پیام های نمایش در تماشاچیان بیشتر بوده و اجرای مستمر نمایش‌های خیابانی در شهر می تواند، در بحث فرهنگ‌سازی، مخاطب‌شناسی و مخاطب‌پذیری جامعه و تئاتر را تحت تاثیر قرار دهد.

این کارگردان تئاتر گفت: برای تقویت و شکوفایی تئاتر خیابانی در همدان تنها نباید به اداره ارشاد دلخوش کرد و نیاز است که سایر ادارات و نهادهای دیگر استان از جمله شهرداری،‌ شورای شهر و غیره هم به مشارکت و همکاری با انجمن نمایش همدان پرداخته و مشکلات و معظلات جامعه شهری را در جهت فرهنگ‌سازی از طریق تئاتر طی برنامه‌ریزی مناسب و تقویم اجرای گروهای متعدد خیابانی زیر نظر این انجمن به نمایش بگذارند. 

*مشکلات تئاتر خیابانی دیگر کلیشه ای شده‌اند

در همین رابطه یکی دیگر از کارگردانان همدان هم با بیان اینکه مشکلات و مسائل بازدارنده‌ای که در حوزه تئاتر خیابانی کشور و بخصوص همدان وجود دارد که به نوعی شاید دیگر کلیشه‌ای شده و امیدی هم به حل شدن آنها نیست، افزود: تئاتر خیابانی به مانند درختی است که ریشه‌اش خشکیده و  تنها ساقه‌ای بی روح از آن مانده که آن هم به بادی بند است.

امید انصاری گفت: در همدان تعداد گروه‌های معدودی هستند که باوجود مشکلات موجود مثل سایر رشته‌های هنری، تنها برحسب علاقه اقدام به تولید نمایش کرده و در جشنواره‌ها شرکت می‌کنند.

وی ادامه داد: باتوجه به اینکه در همدان هیچ ارگانی از نمایش خیابانی حمایت نمی‌کند، اگر این جشنواره‌ها هم نباشند، انگیزه‌ای هم برای فعالیت وجود ندارد و این در حالی است که در سایر شهرهای کشور اکثر نهادهای دولتی و خصوصی از جمله میراث فرهنگی و شهرداری هادر این امر دخیل بوده و حامی مالی و معنوی آنانند. 

این کارگردان خوش ذوق همدانی اظهارکرد: تئاتر خیابانی به دلیل ارتباط مستقیم با مخاطب متقاضی و علاقمندان زیادی داشته و یکی از بهترین راه های فرهنگ سازی اجتماعی و معرفی بیشتر آداب و روسوم بومی و محلی و همچنین   مناطق گردشگری است، اما متاسفانه از طرف مسولان استان به آن بهایی داده نمی‌شود.    

وی ادامه داد: بنابراین تنها راه تامین بخشی از هزینه های گروه شرکت در جشنواره های مختلف است که در این صورت هم ناگزیر به درج لوگوی اداره ارشاد در پوستر نمایش به دلیل شرکت با نام همدان در این جشنواره ها هستند و در نهایت هم بهانه‌ای می‌شود تا مدیران آنان در گزارشات عملکرد خود با آب و تاب این تولیدات و کسب رتبه‌های بچه‌ها در زمره فعالیت و کارهای خود ثبت و به مافوق ارائه دهند.

*سخن پایانی....

استان همدان اگر چه در سال‌های اخیر با ظهور استعدادها و هنرمندان برجسته‌ای در حوزه تئاتر خیابانی حرف‌های بسیاری برای گفتن داشته و حتی توسط این معدود هنرمندان توانسته است برای خود جایگاه مطلوبی درجشنواره‌های مختلف داخلی و حتی خارجی کسب کند، اما با کوچ برخی از این هنرمندان به پایتخت و از طرفی عدم برنامه‌ریزی مناسب و همچنین نبود حمایت های مالی که لازمه اصلی تولید و اجرای این بخش از هنرهای نمایشی است، متاسفانه نمایش‌های خیابانی در پایتخت تاریخ و تمدن ایران زمین حال و روز مناسبی نداشته و در سرازیری سقوط قرار گرفته باشد. این در حالیست که این ژانر از نمایش به دلیل تاثیرگذاری و اهمیتی که در معرفی آداب و رسوم هر منطقه و انتقال پیام های اجتماعی به مخاطبان خود دارد، اکنون که استان همدان در آستانه میزبانی از گردشگری 2018 خود است، می‌تواند نقش بسزایی در این رویداد مهم داشته باشد.

انتهای پیام/ 93