به گزارش صبح الوند، طرح بزرگ و ملی مسکن مهر با روی کار آمدن دولت نهم به عنوان راهکاری برای خانه‌دار کردن افراد کم درآمد و اقشار آسیب پذیر جامعه مطرح شد و کمتر از دو سال از عمر دولت نگذشته بود که در سال 86 این طرح کلید خورد. ولی ساز بی‌مهری مسکن مهر بسیاری را درگیر خود کرد و شمار زیادی از متقاضیان با وجود اینکه دارایی خود را به وجه نقد تبدیل کرده و در قالب آورده یا ودیعه به تعاونی‌ها و پیمانکاران پرداخت کرده‌اند همچنان خانه به دوش هستند.

برخی از علمای اقتصاد هدف از اجرای طرح مسکن مهر را کاهش قیمت مسکن و کاهش تورم در بخش مسکن ذکرکرده‌اند، ولی یافته‌ها گویای این است که ارائه تسهیلات مسکن و تزریق نقدینگی به سمت مسکن نه تنها در کاهش قیمت اثر گذار نبوده است؛ بلکه موجب افزایش چند برابری قیمت مسکن شد. به گونه‌ای که همدان بعد از تهران رتبه دوم گرانی مسکن را به خود اختصاص داده است.
کارشناسان و فعالان حوزه‌های اقتصادی به خصوص حوزه مسکن دیدگاه مختلفی در زمینه نکاث مثبت و منفی این طرح ارائه کرده‌اند. در این بین همه آنها تلاش برای خانه دار کردن عموم مردم به ویژه قشر ضعیف جامعه را کاری مثبت برشمردند و عملیاتی شدن این موضوع را نیازمند کار کارشناسی دانستند تا علاوه بر جلوگیری از افزایش سرسام‌آور و نجومی ‌قیمت‌ها بتوان جلوی گرانی مسکن را گرفت.
ارائه تسهیلات به متقاضیان مسکن مهر در دولت گذشته تا 300 میلیون ریال نیز افزایش یافت؛ ولی همین امر در افزایش قیمت نهایی مسکن اثر داشت چون به تبعیت از افزایش تسهیلات قیمت مواد اولیه و مصالح نیز افزایش یافت.
با این وجود عمده کارشناسان حوزه مسکن و متقاضیان مسکن مهر علت اصلی کندی مسکن مهر را پایبند نبودن تعاونی و پیمانکاران به تعهدات و زمانبر شدن مدت زمان تحویل مسکن مهر بیان کرده‌اند؛ موضوعی که خریداران مسکن را با چالش‌های جبران ناپذیری مواجه کرده است.

برخی از متقاضیان مسکن مهر از نبود امکانات زیربنایی و روبنایی مناسب سخن به میان آورده‌اند موضوعی که مسئولان حوزه مسکن نیز آن را تأیید کرده و عنوان داشتند شماری از طرح‌های مسکن مهر آماده تحویل است، ولی به علت آماده نبودن تاسیسات زیربنایی از جمله فاضلاب همچنان خالی از سکنه هستند.
متقاضیان مسکن مهر در درد و دلهای گوشنواز خود مشکلاتی همچون واگذار نشدن انشعابات آب و برق و گاز، صادر نشدن پروانه‌های پایان کار و تأخیر در پرداخت تسهیلات بانکی را از مهمترین چالش‌های بخش مسکن مهر می‌دانند.
حسین عبدالهی از جانمایی نامناسب و رعایت نشدن اصول مهندسی در واحدهای ساخته شده یا در دست ساخت سخن به میان می‌آورد و معتقد است: اجرای طرح مسکن مهر در مناطق حاشیه‌ای نشان دهنده در نظر نگرفتن ذائقه طیف‌های مختلف است.
یکی دیگر از متقاضیان مسکن مهر که خود را حسین محمدی معرفی کرده از تأخیر در واگذاری مسکن گلایه دارد و نبود امکانات رفاهی و خدماتی نظیر مسجد، مدرسه و آسفالت نامناسب، نبود مرکز فروش اقلام مورد نیاز شهروندان، دسترسی نداشتن به اتوبوس‌های خط واحد، نبود حصار مناسب و افزایش سرقت‌های خرد و ناامنی را از مشکلات اصلی این سایت‌ها می‌داند.
به گفته وی چندین نوبت وجه نقد از متقاضیان مسکن مهر همدان دریافت شده است و سریال پرداخت پول به پیمانکاران تمامی ‌ندارد و هربار به دلیلی از متقاضیان درخواست پول می‌شود.
یکی از ساکنان مسکن مهر نیز از کیفیت نامناسب گلایه می‌کند و می‌گوید: تأسیسات بکار رفته در این بلوک‌ها فرسوده است وهم اینک برخی از لوله‌های فاضلاب ترکیده و به واحدهای پایین‌تر نم داده است.
رضایی افزود: گچ بکار رفته در این واحدها به گونه‌ای است که تنها با یکبار تکیه زدن بر دیوار پشت لباس فرد سفید می‌شود، گویی یک گونی گچ یا آرد را جابجا کرده است.
مهدودی از دیگر خریداران و ساکنان در یکی از واحدهای مسکن مهر همدان نیز نداشتن مسجد، مراکز آموزشی، بوستان، مراکز تجاری و خدماتی، بهداشتی، انتظامی ‌و ضعف در ارائه خدمات شهری را از عمده مشکلات سایت‌های جدید بر می‌شمارد.
روند اجرای طرح مسکن مهر که از سال 86 آغاز شد با گذر زمان تغییر کرد. به گونه‌ای که ابتدا مقرر بود که دولت تنها اقدام به تأمین زمین غیر آماده از محل زمین‌های دولتی کند و در صورت نبود زمین دولتی از روستاهای مجاور و نزدیک شهرها زمین‌های مورد نیاز این طرح را تأمین کند و آن را در اختیار اتحادیه‌ها و تعاونی‌ها قرار دهد و اتحادیه‌ها که مجموعه‌ای متشکل از تعاونی‌ها بودند با تحویل گرفتن زمین از دولت اقدام به آماده سازی و تحویل آن به تعاونی‌های کوچک برای احداث مسکن مهر کنند.
تاثیرگذاری ثابت بودن نرخ مساکن در کیفیت
مشکلات موجود در اتحادیه همچون ضعف مدیریتی موجب اخلال در روند اجرای این طرح شد و در نهایت متولی مسکن مهرهایی که تعاونی‌ها در اجرای آن ناموفق بودند از جمله سایت تپه حاج شمسعلی و سایت امید اکباتان به مسکن وشهرسازی واگذار شد.
مدیر مسکن و ساختمان اداره کل راه و شهرسازی همدان ثابت بودن رقم طرح‌های مساکن مهر که دارای تفاهم سه جانبه هستند را در کاهش کیفیت اثرگذار دانست.
حسین جلالیان میزان پتانسیل و ظرفیت‌های استان را منطبق با طرح عظیم مسکن مهر ندانست و گفت: در زمان ابلاغ به پتانسیل‌های موجود در استان‌ها چه از حیث مصالح ساختمانی و شمار نیروی کاری ماهر و ناظران ساختمان، متناسب با این طرح عظیم توجهی نشد.
وی توضیح داد: احداث 39 هزار واحد مسکن مهر در همدان هدف‌گذاری شد ولی به این میزان کارشناس، بازرس، کارگر ماهر و مصالح فروش استاندارد در استان نبود.
حقوق ناظران مسکن مهر کافی نیست
این مقام مسئول در حوزه مسکن گفت: بیشتر ناظران بر مسکن‌های مهر از جمله بازرسان سازمان نظام مهندسی از میزان حقوق و حق الزحمه پیش‌بینی شده ناراضی بودند که به طور حتم این امر در انگیزه کاری و کیفیت کار اثر گذار است.
وی گفت: برخی ناظران ملزم به بازدید از سه هزار واحد هستند که این امر کاری سخت و دشوار است و با توجه به نیروی محدود و پایین بودن پتانسیل اداری، روند نظارت با مشکل همراه شد.
وی در ارتباط با امکانات روبنایی مساکن مهر نیز در خصوص دونوع طرح توضیح داد و گفت: نوع اول شامل طرح‌هایی است که در سایت‌هایی که پیشتر در آن خدمات شهری دیده شده نظیر مسکن مهر نزدیک کوی شهید مدنی همدان یا مسکن مهر اسدآباد و تویسرکان که از قبل دارای مسجد یا فروشگاه برای خرید ارزاق، ورزشگاه و درمانگاه بوده است، قرار دارند.
وی افزود: نوع دوم سایت‌های جدیدی است که در شهرستان‌های همدان و ملایر برای احداث مسکن مهر تعریف شدند و برای این طرح‌ها نیز تمامی‌ خدمات روبنایی از جمله خدمات تجاری، درمانی، مذهبی، فرهنگی و آموزشی در طرح تفصیلی دیده شده است.
مشکلات روبنایی
مدیر مسکن و ساختمان اداره کل راه و شهرسازی همدان می‌گوید: عمده مشکل سایت‌های جدید تأخیر در احداث خدمات روبنایی است که علت آن نبود متولی مشخص برای اجرای این طرح‌هاست. وی توضیح داد: برای مسجدی که 2 تا 3 میلیارد ریال هزینه ساخت نیاز است یک میلیارد ریال در قالب یارانه یا کمک ساخت تعلق می‌گرفت و فرض بر این بود که مابقی آن از طریق استان یا هیأت امنا تأمین می‌شود ولی با توجه به محدود بودن درآمد استانی، در بحث مسکن مهر هر جا که نیاز به اعتبارات استانی است با مشکل مواجه هستیم.
هدف‌گذری 39 هزار مسکن مهر در همدان
جلالیان می‌گوید: 39 هزار و 913 واحد از ابتدای اجرای طرح مسکن مهر تاکنون در این استان عقد قرارداد شده که از این تعداد 31 هزار و 76 واحد مربوط به شهرهای بالای 25 هزار نفر و هشت هزار و 837 واحد مربوط به شهرهای زیر 25 هزار نفر است.
وی اضافه کرد: طرح‌های مسکن مهر مربوط به شهرهای بالای 25 هزار جمعیت در سه شاخه طرح سه جانبه با 7 هزار 668 واحد، تعاونی 8 هزار و 784 واحد و خود مالک 14 هزار و 627 واحد اجرایی شد و در حال حاضر از 39 هزار و 913 واحد عقد قرار داد شده که 29 هزار و 456 واحد به نازک کاری رسیده است.
وی با ذکر اینکه طرح‌هایی که در قالب خودمالک در حال اجرا هستند از مابقی طرح‌ها پیشرفت بیشتری دارند علت این امر را کوچک بودن پروژه مساکن مهر خودمالک از حیث تعداد واحدها دانست، به گونه‌ای که در بهترین حالت از 8 واحد تجاوز نمی‌کنند.
69 درصد مسکن مهر همدان اجرایی نشده است
وی می‌گوید: 14 هزار و 123 واحد تاکنون در شهرستان همدان عقد قرارداد شده که از سال 89 تا 91 تعداد 4 هزار و 338 واحد افتتاح شده است و در این شهرستان 69 درصد واحدها معادل 9 هزار و 785 واحد باقی مانده است.
مدیر مسکن و ساختمان اداره کل راه و شهر سازی همدان گفت: تامین و آماده سازی طرح حاج شمسعلی شهر همدان افزون بر سه سال طول کشید و این در هدر رفت فرصت پیش‌بینی شده برای اجرای این طرح اثر گذار بود.
وی عامل بعدی کندی طرح‌های مساکن مهر شهرستان همدان را وسیع بودن سایت‌ها در همدان ذکر کرد و گفت: تنها سایت امید اکباتان 2 هزار و 200 واحد گنجایش ساخت دارد و با وجود واگذاری آن به اتحادیه کارگری و مشاغل آزاد به علت بروز اختلاف با پیمانکار، ضعف در مدیریت و تغییرات متعدد در هیأت مدیره، هر دو موفق به اجرای طرح نشدند.
جلالیان افزود: 69 درصد واحدها در شهرستان همدان باقی مانده و طبق برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته 5 هزار و 600 واحد تا پایان سال به بهره‌برداری می‌رسد و از ابتدای سال تاکنون 4 هزار و 248 واحد آماده افتتاح است و مابقی دارای مشکلات عدیده ای هستند.
وی تصریح کرد: برخی از مساکن مهر از حیث ساختمانی و محوطه سازی آماده و قابل سکونت است، ولی خدمات زیربنایی ندارند. برای مثال برخی از مساکن مهر سایت امید اکباتان از 6 ماه پیش آماده سکونت است ولی آب ندارد.
وی عمده‌ترین مشکل مساکن مهر را مربوط به انشعاب آب و فاضلاب دانست و گفت: شرکت آب و فاضلاب به علت کمبود اعتبار نتوانسته تعهدات خود را در زمان تعیین شده به سرانجام برساند.
جلالیان یادآور شد: 9 هزار و 841 واحد در ملایر عقد قرارداد شده که تنها 3 هزار و 917 واحد معادل 40 درصد تا سال گذشته به بهره‌برداری رسیده است و افتتاح 3 هزار واحد در سال جاری هدف‌گذاری شده که دو هزار و 750 واحد آماده شده است.
مدیر مسکن و ساختمان راه و شهرسازی همدان با بیان اینکه 38 درصد از طرح‌های نهاوند اجرا شده است اظهار داشت: پنج هزار و 120 واحد در شهرستان نهاوند عقد قرارداد شده و امسال نیز یک هزار و 300 واحد به بهره برداری می‌رسد.
وی گفت: 36 درصد از دو هزار و 565 واحد عقد قرار داد شده در شهرستان تویسرکان و 53 درصد از سه هزار و 214 واحد عقد قرار داد اسدآباد نیمه‌تمام باقی مانده است. همچنین در شهرستان بهار از 2 هزار و 268 واحد عقد قرار داد شده یک هزار و 162 واحد به بهره‌برداری رسیده و برنامه‌ریزی برای افتتاح 400 واحد در این شهرستان صورت گرفته که هم اینک 240 واحد آماده شده است.
مدیر مسکن و ساختمان اداره کل راه و شهرسازی همدان افزود: 37 واحد از 182 واحد مسکن مهر رزن که برای بهره‌برداری در سال جاری برنامه‌ریزی شده آماده افتتاح است و در شهرستان فامنین نیز 85 واحد تا پایان سال تکمیل می‌شود.
وی اظهارکرد: در شهرستان کبودرآهنگ نیز از 988 واحد عقد قرار شده، 510 واحد تا سال 91 افتتاح شده و امسال نیز تکمیل 105 واحد برنامه‌ریزی شده که تنها 39 واحد آن آماده است.
9 هزار متقاضی مازاد داریم
جلالیان گفت: زمانی که طرح مسکن مهر اجرا می‌شد، احتمال استقبال نکردن از این طرح می‌رفت، ولی با افزایشی که در قیمت مسکن در سال 90 ایجاد شده با افزایش متقاضی مواجه شدیم و در حال حاضر 9 هزار متقاضی مازاد نامنویسی کردند که تاکنون اقدامی ‌برای تأمین مسکن برای آنان صورت نگرفته است.
کاهش 5 برابری بودجه عمرانی
در حالیکه وزیر راه و شهرسازی از توقف اجرای طرح مسکن مهر سخن به میان آورده است یکی از اعضای کمیسیون عمران یکی از مطالبات اصلی و جدی مردم و نمایندگان ملت را تداوم اجرای طرح مسکن مهر دانست.
علی نعمت چهاردولی نماینده مردم ملایر در خانه ملت پیش از این وجود اشکالاتی در طرح عظیم وملی مسکن مهر را امری انکار ناپذیر عنوان کرده و خواستار تداوم این طرح با رفع ایرادات موجود در مسایل زیر ساختی و رو بنایی شده بود.
این نماینده مردم ملایر در مجلس نهم تغییر در وضعیت اقتصادی کشور، شدت گرفتن تحریم‌‌ها و افزایش قیمت مصالح را در تأخیر پیمانکاران در به این نتیجه رساندن طرح‌ها موثر برشمرد و گفته بود: در شرایط فعلی مشکلاتی همچون کمبود اعتبارات عمرانی پیش‌روی وام مسکن مهر قرار دارد، به گونه‌ای که بودجه عمرانی از 370 هزار میلیارد ریال در سال گذشته به 70 هزار میلیارد ریال رسیده است.
وی درباره مشکلات مسکن مهر می‌گوید: برخی طرح‌های مسکن مهر 400 واحدی تنها در حد فنداسیون جلو رفته و پیمانکار با وجود دریافت تسهیلات کار را نیمه‌ تمام رها کرده است، از سوی دیگر فرد متقاضی نیز در حالی که می‌توانست با پول خود در قسمت‌های پایین شهر خانه‌ای خریداری کند وام خود را در اختیار پیمانکار قرار داده که در وضعیت فعلی نه به مسکن مهر رسیده و نه خانه‌ای خریداری کرده است.
وی تعطیلی صنایع و تولید و سود آوری بیشتر در ساخت و ساز مسکن را موجب گرایش طیف مختلف از کارخانه‌داران، پزشکان و معلمان به سمت خرید و فروش مسکن شده است.
نماینده مردم ملایر در مجلس تاکید کرد: با وارد شدن تمامی ‌اقشار جامعه به بازار مسکن قیمت این کالا به حدی افزایش یافت که صاحب خانه شدن تبدیل به آرزو شد و حتی اجاره کردن خانه هم برای برخی به آرزو تبدیل شده است.
عضو کمیسیون عمران مجلس معتقد است: در شرایط فعلی مشاهده می‌شود که افراد سرمایه‌های میلیاردی را تعطیل کرده و وارد بازار مسکن شده‌اند، لذا وقتی چنین سرمایه‌ای وارد این بازار شود رکودی در کار نخواهد بود.
چهاردولی عنوان کرد: اگر تسهیلات و سرمایه بخش مسکن وارد تولید و اقتصاد کشور نشود، افراد دارای شغل، درآمد، تولید، واردات و صادرات مناسب شده و دولت نیز به جای دخالت در بازار مسکن در اختیار متقاضیان قرار می‌داد و خود می‌توانست ساخت و ساز مسکن انجام دهد.
وی می‌گوید: قرار نبود دولت وارد ساخت و ساز مسکن شود، لذا باید عنوان کرد مسکن در این چند سال 100 درصد در تورم موجود در کشور نقش داشته است.
با وجود اینکه تداوم طرح مسکن مهر به مناقشه‌ای بین دولت و مجلس تبدیل شده است خریداران مسکن مهر خواستار انجام سریع و تعیین تکلیف طرح‌های نیمه‌تمام هستند، از سوی دیگر متقاضیان جدید که از اسباب‌کشی، دادن اجاره‌های نجومی ‌و تحمل فشار صاحب خانه به ستوه آمده‌اند خواستار تداوم این طرح البته بدون وجود مشکلات فعلی هستند امید می‌رود مسئولان حوزه مسکن تدبیر جدی برای رفع دغدغه این دو طیف اندیشیده و همت خود را برای خانه‌دار کردن مردم بکار بندند.
به هر حال 70 درصد طرح مسکن مهر در همدان اجرایی نشده است و مردم منتظر به ثمر نشستن سرمایه خود برای بنای سقفی برای آینده هستند.