به گزارش صبح الوند، اگر چه هنوز هم اسناد و تاریخچه دقیقی از اجرای نمایش‌های عروسکی وجود ندارد، اما اکثر صاحب نظران پیدایش آن را به دوران ابتدای تمدن بشری و حتی قبل از آن یعنی زمانی که انسان‌ها حتی قادر به تکلم با هم نبوده و از طریق حرکات بدن و صوت‌های خود با همدیگر ارتباط برقرار و منظور خود را به دیگری تفهیم می‌کردند، می‌دانند.

در ایران باستان نیز باتوجه به برگزاری جشن‌ها و آئین‌های سنتی متعدد در طول سال، استفاده از عروسک مرسوم بوده است. تكلم گرداني در عيد نوروز توسط آذربایجانی‌ها، تمناي باران با چمچمه و  كتراكيشه به بازي دختران گيلاني از جمله اين مراسم هاست که خوشبختانه هنوز هم در برخی نقاط کشور رایج است.

اما در شهر همدان هم این نمایش‌ها دارای سابقه ای دیرین است و بخصوص در سال‌های اخیر که بیشترنمایش‌های سیاه‌بازی، خیمه شب‌بازی  و حتی نمایش‌هایی آئین های سنتی و کارهای تخت حوضی توسط چند گروه و بصورت حرفه ای تولید و به اجرا در می‌آیند. 

با اینحال نمایش‌های عروسکی همیشه یکی از ژانرهای ماندگار هنر تئاتر  است که  امروزه نه تنها از اعتبار آن کاسته نشده بلکه مخاطبان آن نیز در حال افزایش‌اند اما به دلیل تغیر شرایط اینگونه نمایش‌ها که همراه با صرف هزینه‌های هنگفتی بوده که معمولاَ هم با حمایت‌های مالی متولیان آن همراه نمی‌باشد، دست اندرکاران این حوزه را با مشکلاتی مواجه کرده است. به همین منظور با چند تن از فعالان تئاتر عروسکی در همدان به گفت‌و گو نشسته‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

*نمایش عروسکی همدان، فانوس به دست در حال حرکت است

در همین رابطه یکی از کارگردانان تئاتر عروسکی همدان نیز با بیان اینکه پیرامون تئاتر عروسکی و نقش و جایگاه آن در هنر نمایش بارها صحبت شده است؛ گفت:  همه می‌دانیم که بر اساس تحقیقات انجام شده هنر نمایش با تئاتر عروسکی آغاز شده است که این خود به اهمیت و جایگاه این هنر شریف دلالت می‌کند.

محسن پورقاسمی افزود: اما نمایش عروسکی در کشور ما علی الخصوص در همدان به علت عدم سرمایه گذاری و کوچ سرمایه‌های انسانی به مرکز،  فانوس به دست در حال حرکت است و اگر تلاش و همت معدود هنرمندانی که وقت و زندگی خود را سرمایه این هنر کرده‌اند، نبود؛ اکنون این چراغ به خاموشی گراییده بود .

وی با اشاره به اینکه تئاتر عروسکی هزینه بر است؛ ادامه داد: با توجه به اینکه این ژانر سرمایه گذاری خاص خود را نیاز داشته و حتی هزینه های آن بسیار بیشتر از تئاترهای دیگر است، اگر منابع مالی مناسب و حمایت صحیح نباشد، آثار سخیف تولید خواهد شد که در نهایت هم  لطمات جبران ناپذیری به بدنه این هنر وارد می‌گردد.

مدیر دفتر تئاتر عروسکی یونیما همدان تاکیدکرد: فارغ از مسائل مالی، تئاتر عروسکی نیازمند آموزش است. آموزشی آکادمیک و مدون البته همچنان جایگاه یک رشته دانشگاهی حتی در مقطع کاردانی این هنر در استان احساس می شود.

وی اظهار داشت: با اینحال در سال گذشته چندین نمایش عروسکی در استان تولید شده که  از آنها می‌توان به نمایش‌های اکو ، کنسرت موش‌ها، دستمال من زیر درخت آلبالو گم شده، پنجه طلا و ... اشاره نمود که حاصل آن حضور در جشنواره بین المللی تهران مبارک و جشنواره بین المللی تئاتر کودک و نوجوان همدان و جشنواره رضوی بوده است.

*تئاتر عروسکی همدان از داشتن سالن تخصصی محروم است

امید انصاری دیگر کارگردان موفق تئاتر عروسکی همدان نیز با بیان اینکه نمایش‌های عروسکی همدان همچون سایر ژانرهای تئاتر این استان در اکثر جشنواره‌ها حضوری پررنگی داشته و در مقایسه با استان‌های دیگر از رونق خوبی برخوردار است، اظهارکرد:  باوجود همه مشکلاتی که دست اندرکاران تئاتر عروسکی استان دارند اما خوشبختانه این بخش از هنر نمایش در شهر همدان اکثراَ موفق بوده و در جشنواره‌ها هم تا حدودی نتایج مطلوبی گرفته‌اند.

وی مهمترین مشکل تولیدات عروسکی را علاوه بر هزینه بر بودن آن، نیاز به تخصص و دانش لازم این حوزه عنوان کرده و گفت: باتوجه به اینکه واحدهای دانشگاهی برای تحصیل علاقمندان به این بخش در همدان وجود نداشته و حتی کارگاه‌های تخصصی لازم هم زیر نظر اساتید فن آن در همدان دایر نمی شود، متاسفانه اکثر فعالان این حوزه بدور از تخصص‌های لازم آن بوده که معمولاَ هم پس از مدتی به بن بست خورده و حتی کار خود را رها می‌کنند با اینحال امیدواریم که در آینده‌ای نزدیک با مهیا شدن شرایط همه دست اندرکاران این بخش از جمله خود بنده با کسب تجربه و دانش لازم در این حوزه قدم برداریم.

انصاری افزود: نبود سالن مجهز و مخصوص تئاتر عروسکی در همدان و حتی کشور از جمله مشکلات دیگر این بخش است که متاسفانه با وجودی حضور نمایش های عروسکی همدان در جشنواره های ملی و بین المللی و حتی کارنامه و بازتاب بهتر آنها نسبت به نمایش های بزرگسال، هنوز هم فعالان این بخش از داشتن سالن تخصصی جهت نمایش تولیدات خود محروم هستند.

وی اظهارکرد: البته نباید فراموش کرد که در نمایش‌های عروسکی شاید مهمترین بخش ساخت عروسک باشد که نیازمند اعتبار قابل توجه‌ای هم است و به همین دلیل رویکرد اصلی کارگردانان این ژانر شرکت در جشنواره‌ها و کسب رتبه در آنهاست تا بدین طریق حداقل هزینه‌های خود را جبران کنند.

انصاری افزود: این امر باعث می‌شود تا نمایش‌های تولید شده کمتر به اجرای عموم بروند و این اتفاق باعث می‌شود تا ایرادات احتمالی اثر هم نمایان نشده و در نهایت هم نتوانند در جشنواره به مقامی دست پیداکرده و به ناچار ملزم به تامین هزینه های مالی کار بصورت شخصی می‌شوند.

این کارگردان تئاتر ادامه داد: از طرفی دیگر فعالان نمایش عروسکی در همدان به دلیل شرایط سخت مالی و هزینه های زیاد و همچنین عدم حمایت متولیان خود، تنها بخاطر علاقه خویش در این بخش فعالیت دارند که این امر هم در واقع شغل دو یا سوم آنها محسوب شده و کمتر در اولویت قرار می گیرد در حالیکه اگر قرار است صاحب رتبه و مقام در سطوح ملی و بین المللی تئاتر عروسکی هستیم نیاز است که با توجه ویژه یا به این بخش شده و حداقل هزینه‌ها و دغدغه‌های مالی تولید کنندگان آنها برطرف شود.

وی در بخش دیگری از سخنان خود با انتقاد از رفتار مسوولان اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی همدان گفت: گروه ما دو سال پیش به‌ عنوان نماینده استان در جشنواره بین المللی تئاتر عروسکی  مبارک تهران شرکت کرد و تمام هزینه‌های ساخت و تولید این نمایش توسط بنده و بصورت کاملاَ خصوصی تامین شد.

انصاری ادامه داد: در حالیکه تمام شهرهای کشور که در این جشنواره نماینده داشتند، متعهد شدند که به شرکت کننده ها کمک کنند اما متاسفانه اداره کل ارشاد همدان باوجود قول‌هایی که در این خصوص دادند، نه تنها حمایتی نکردند بلکه حتی به وعده خود مبنی بر پرداخت  هزینه اندک ( حدود 800 هزارتومان) جابجایی دکور، وسایل و ایاب و ذهاب که وعده داده بودند، عمل نکردند.

وی افزود: ارشاد همدان نه تنها هیچ حمایت و کمکی در این خصوص نداشت بلکه متوجه شدم که کار ما با عنوان ارشاد همدان و برای پرکردن گزارشات عملکرد مسوولان آن ثبت شده است، بدون اینکه حتی ریالی هزینه کرده باشند.

*رفتار مدیران ارشاد همدان تاسف برانگیز است

کارگردان نمایش عروسکی «اکو» اظهارکرد: در ابتدای کار مدیران این اداره به ما اعلام کردند که هزینه‌ها را خودمان پرداخت کنیم و آنها فقط وسلیه حمل و نقل دکور و وسایل را در اختیار ما قرار می‌دهند که  نه تنها به قول خود عمل نکرده بلکه برای پرداخت هزینه ایاب و ذهاب چندین بار به این اداره مراجعه کردیم اما هر بار به دلایل مختلفی از عمل به وعده‌های خود سرباز زدند تا در نهایت هم معاون هنری این اداره صراحتاَ اعلام کردند که هیچ  اعتباری برای پرداخت چنین هزینه‌هایی ندارند و اگر هم باشد به گروه‌هایی که در جشنواره‌ها شرکت نداشته‌اند، اختصاص می‌یابد !

وی با تاکید بر اینکه شنیدن چنین پاسخی از مدیران اداره‌ای که متولی اصلی فرهنگ و هنر بوده و میلیاردی هزینه می‌کند، شرم آور و تاسف برانگیز است، گفت: البته آنچه بیشتر از پرداخت و حمایت‌های مالی به هنرمندان، باعث دلخوری و ناراحتی این قشر می شود، نحوه برخورد و پاسخگویی مسوولان ارشاد همدان به درخواست‌ها و مطالبات آنان است که در نهایت این رفتار باعث شده تا خیل عظیمی از هنرمندان واقعی استان یا خانه‌نشین شده و یا عطای کار در همدان را به لقایش بخشیده و به تهران و دیگر شهرهای کشور مهاجرت کنند.

این کارگردان خوش ذوق تئاتر در پایان تصریح کرد: سوالی که در این سوال ها همیشه ذهن هنرمندان را به خود درگیر کرده و پاسخی به آنها داده نمی شود این است که اگر اداره ارشاد همدان و مدیران آن قرار نیست برای هنرمندان این استان کاری انجام بدهند، پس چرا در این اداره حضور داشته و برای انجام ندادن وظایف قانونی خود، از بیت المال حقوق دریافت می کنند!؟

انتهای پیام/