به گزارش صبح الوند، استان همدان با توجه به تاریخ مدنیت خود، از نظر فرهنگی و هنری یکی از اولین مناطقی است که شالوده بسیاری از هنرهای ایرانی ازجمله موسیقی در آن پی‌ریزی شده است. زبان پهلوی و لحن اورامنی و خاستگاه آن در این منطقه یعنی جبال از نکته‌های قابل توجه در این زمینه است. اورامه خوانی و خواندن ترانه را می‌توان از دیرباز در این ناحیه دید. باباطاهر، این عارف دل‌سوخته از اولین کسانی است که در همدان با موسیقی آشنایی داشته و خود نیز در شعرش به این موضوع اشاره کرده است.

*****

دلی دیرم چومرغ پا شکسته

چوکشتی برلب دریا نشسته

همه میگن که طاهر تار بنواز

صدا کی می‌دهد تار شکسته

*****

دوزلفونت بود تار ربابم

چه می‌خواهی از این حال خرابم

تُه که بامو سر یاری نداری

چرا هر نیمشو آیی به خوابم

*****

با توجه به این مقدمه که نگاهی گذرا به گذشته دور دارد، با نگاه کردن به موسیقی همدان در قرن اخیر، می‌بینم که در این راستا اهالی موسیقی اعم از کسانی که موسیقی مقامی را اجرا می‌کرده‌اند مانند " تلیم خان" ( که شاعر هم بوده و در همدان و ساوه مشهور عام و خاص است) و یا استاد "عاشیق حیدر محمودی" و غیره و یا در موسیقی کلاسیک هم افرادی چون " طالع" (که شاعر و موسیقی‌دان است) همچنین "موسی نثری" ( نویسنده و موسیقی‌دان) و افراد دیگری همچون مرحومان " گلپریان" ، "برق لشکری" ، " قیطاسی" ، "امیرناصرمهرورز" و هنرمندانی چون "کوروش ابراهیمی" ، "مسعود فریدونی" ، "مسعود آسایش" ، "سیاوش دیهیمی" ، "علی کریمی" و غیره از جمله کسانی هستند که می‌توان در این مقوله از آنان نام برد.

اما خوشبختانه در سال‌های اخیر با حضور جوانان علاقه‌مند و بااستعداد در موسیقی سنتی همدان شاهد روحی تازه در این هنر هستیم، به‌طوری‌که اکثر نوازندگان و اعضای گروه‌های موسیقی را هنرمندان جوانی تشکیل داده که علی‌رغم مشکلات و مسائل امروز، نه‌تنها دست از تلاش نکشیده بلکه باپشتکار و ممارست موجبات موفقیت‌های فراوانی را نیز فراهم کرده‌اند. 

برای بررسی بیشتر وضعیت موسیقی سنتی همدان با چند تن از این جوانان به گفت‌وگو نشسته‌ایم که خلاصه از آن در ادامه ارائه می‌گردد.

*موسیقی سنتی همدان در حال به دست آوردن جایگاه واقعی خود است

در همین رابطه سرپرست گروه موسیقی "هم‌نوازان رها"  همدان در گفت‌وگو با ما بابیان اینکه در حال حاضر موسیقی سنتی با توجه به حضور جوانان مستعد و افرادی که به‌طور آکادمیک موسیقی را آموخته‌اند آرام‌آرام در حال به دست آوردن جایگاه واقعی خود است، اظهار کرد: البته این امر نیاز به حمایت‌های همه‌جانبه مسئولان مربوطه و پیشکسوتان همچنین مردم هنردوست همدان دارد.

شاهین ترکمان با تأکید بر اینکه یک اجرای موفق اجرایی است که همه موارد لازم را در برداشته باشد، افزود: آهنگسازی و تنظیم مناسب، مهارت در نوازندگی و خوانندگی همچنین توجه به نیازهای روحی و روانی مخاطبین در آثار ارائه‌شده و عدم تقلید و نوآوری و توجه به توانمندی‌های موجود در موسیقی استان از مهم‌ترین این موارد است.

وی در مورد مشکلات پیش روی اجرای کنسرت در همدان هم گفت: اجرای کنسرت نیاز به تمهیدات مقدماتی دارد که ازجمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به داشتن محل مناسب جهت تمرین و اجرای گروه‌ها،هماهنگی لازم و بهینه بین ارگان‌های ذیربط و حمایت‌های مادی و معنوی از طرف اداره ارشاد و ادارات مربوطه اشاره کرد.

سرپرست گروه موسیقی "هم‌نوازان رها" همدان درباره دلایل عدم رغبت هنرمندان موسیقی همدان به فعالیت در این حوزه اظهار کرد: متأسفانه هنرمندان عرصه موسیقی ما آن‌گونه که بایدوشاید است حمایت نمی‌شوند.

وی گفت: از طرفی دیگر عدم شغل مناسب و پاره‌ای از مسائل  جانبی هم باعث شده تا گروهی از جوانان هنرمند و شایسته موسیقی ما به تهران مهاجرت کنند که این امر نه‌تنها تهی شدن عرصه  موسیقی را به دنبال داشته بلکه از نظر روانی هم جوانان مابعد از مدتی دچار وازدگی می‌شوند.

ترکمان تصریح کرد: باید با دعوت از افراد متخصص جهت کنکاش در مورد نقاط ضعف و قوت این هنر و مسائل حاشیه‌ای آن جلسات متعدد برگزار و از همه مهتر به معنای واقعی کلمه کار به دست کاردان سپرده شود.

*وضعیت خوبی در حوزه موسیقی سنتی نداریم

سرپرست گروه موسیقی چکاد همدان نیز بابیان اینکه همدان در حال حاضر وضعیت خوبی در حوزه موسیقی سنتی ندارد، اظهار کرد: باوجوداینکه شاید افراد زیادی در زمینه نوازندگی و گروه نوازی در استان فعالیت دارند اما هیچ‌گونه خلاقیت و نوآوری در آثار آنان دیده نمی‌شود.

کاظم مرادی مسعود با تأکید بر اینکه هنرمندان ما می‌بایست که چاشنی خلاقیت را حتماً سرلوحه کار خود قرار دهند، افزود: برای خارج شدن از این وضعیت کسل‌کننده و یکنواخت اهمیت دادن به این امر اجتناب‌ناپذیر است.

وی یکی دیگر از دلایل افول موسیقی همدان را وجود باندبازی و تنگ‌نظری‌های بعضی از فعالان این حوزه دانسته و ادامه داد: علاوه بر این‌ها متأسفانه در سال‌های اخیر همدلی لازم بین موسیقی‌دانان همدان کمرنگ‌تر شده که این مهم نیز موجبات عدم رشد و به‌نوعی درجا زدن هنر موسیقی در همدان را رقم‌زده است.

مرادی مسعود شناخت ذائقه مخاطب در شرایط کنونی را یکی از نکات بسیار مهم در اجراهای موفق موسیقی عنوان نموده و افزود: برای این کار، مهم است که ارتباط و اطلاع دقیقی ازفضای و شرایط فرهنگی جامعه داشته باشیم تا بر اساس آن بتوانیم نیازهای مخاطبین را برآورده کنیم.

وی با تأکید بر اینکه رفع این مشکلات نیازمند همکاری و همدلی هنرمندان و مسئولان است،گفت: در درجه اول لازم است که هنرمندان موسیقی ما با بروز رسانی اطلاعات و داشته‌های خود، با همکاری و فعالیت‌های مستمر و منظم خود از تجربیات یکدیگر نیز در جهت ایجاد نوآوری و خلاقیت در آثار خویش استفاده کنند.

سرپرست گروه موسیقی چکاد همدان گفت: در مورد مسئولان و متولیان هنر هم لزوم حمایت همه‌جانبه آنان از فعالان فرهنگی و هنری امری اجتناب‌ناپذیر است بخصوص در بعد مسائل مالی و ایجاد فضای سالم جهت آموزش و تربیت هنرجویان جوان و رشد و شکوفایی استعدادهای تازه .

*همدان همیشه مهد هنرمندان بزرگی بوده است

اما یکی دیگر از هنرمندان موسیقی همدان نیز در گفت‌وگو با ما  بابیان اینکه همدان همیشه مهد هنرمندان بزرگی بوده است، گفت: باوجود هجوم وحشتناک موسیقی‌های بی‌هویت و خالی از هرگونه محتوای مانند موسیقی الکترونیکی  و یا انواع سبک‌های غلط دیگر به‌مانند هیپ‌هاپ، راک ، متال و غیره هنوز هم احساس لطیف و درون‌مایه محکم موسیقی سنتی ایرانی در بین اقشار عمومی و هنرمندان موسیقی نه‌تنها جایگاه خود را از دست نداده بلکه شاهد استقبال خوب مردم همدان  و حتی کشور از موسیقی آباء واجدادی خود هستیم.

رضا عباسی یکی از دلایل کاهش رغبت هنرمندان به سمت موسیقی سنتی را عدم درک و فهم اساسی از موسیقی غنی و سنگین ایرانی دانسته و گفت: متأسفانه برخی از هنرمندان ما از بار سخت  نگرش و تفکر در مورد این موسیقی تفکر برانگیز شانه خالی کرده و ذهن، قلم، جسم و زمان خود را برای موسیقی‌های زودهضم، ناماندگار، مجازی وبی هویت نابود می‌کنند.

سرپرست گروه موسیقی سنتی "آوای فاخته همدان" از لزوم توجه ویژه رسانه‌ها به موسیقی سنتی و ترویج و اطلاع‌رسانی بهتر از این هنر والای ایرانی به عموم مردم سخن گفت و افزود: البته نباید فراموش کرد که پروش صحیح اساتید مجرب در کنار پشتیبانی و حمایت مناسب از فعالان این حوزه نقش بسیار تأثیرگذاری در ترویج و ماندگاری هنر اصیل موسیقی سنتی ایران دارد.

کلام آخر....

اگرچه استان همدان از دیرباز مقام و جایگاه ویژه‌ای در موسیقی سنتی کشور داشته و وجود اقوام ترک، لر، کرد و حتی لک در این استان بر تنوع موسیقیایی این پایتخت تاریخ و تمدن ایران‌زمین افزوده است اما در شرایط کنونی و با توجه به عدم‌حمایت و پشتیبانی مسئولان مربوطه، بار سنگین ادامه حیات این هنر والا تنها بر دوش هنرمندان و گروه‌های موسیقی بوده که شاید تنها انگیزه آن‌ها علاقه و میل درونی به فعالیت در هنری است که یادگار سال‌های دور این مرز بوم است.

انتهای پیام/ 91/